شاه‌انگبین از محصولات زنبورعسل می باشد. این محصول با نام های دیگری مانند ژل رویال، ژل سلطنتی، غذای ملکه یا شیر زنبور عسل نیز شناخته می شود.
انگبین به معنای عسل می باشد.
شاه‌انگبین نوعی ماده غذایی است که توسط زنبورهای عسل تهیه می شود و معمولا همه لاروها در روز اول زندگی از شاه‌انگبین تغذیه می کنند، اما این جیره غذایی از روز چهارم تغییر می کند و جای آن را مخلوطی از عسل و گرده می گیرد.
و تنها ملکه تا آخر عمر از شاه‌انگبین تغذیه می کند و به نظر می رسد که این نوع غذا باعث به وجود آمدن اختلافات اساسی بین زنبورهای ماده و ملکه می گردد به طوری که طول مدت زندگی ملکه بیش از پنجاه و دو برابر طول زندگی زنبورهای کارگر است و از لحاظ حجم نیز ملکه دو تا سه برابر کارگرها می باشد.
شاه انگبین یک ترشح پروتئینی است که از غدد هیپوفارِنکس و فک پایینی زنبور عسل کارگر خارج می شود. تنها غذایی که در طول عمر ملکه به او داده می شود و همچنین همه لاروهای کوچک در سه روز اول پس از از تخم درآمدن با شاه‌انگبین تغذیه می شوند.
این سوخت زنبوری دارای ویژگی های مختلف بیولوژیکی مفید برای سلامت انسان مانند فعالیت های آنتی‌اکسیدانی، اثرات ضد باکتری، افزایش ایمنی و اثرات ضد تومور است.
پنجاه درصد وزن خشک شاه‌انگبین را پروتئین تشکیل میدهد. گزارش شده که ۹ تا از پروتئین های اصلی شاه‌انگبین ۸۰ الی ۹۰ درصد کل پروتئین ها را تشکیل می دهند. دیگر پروتئین ها مانند آلفا گلوکوزیداز، گلوکز اکسیداز و آلفا آمیلاز نیز شناسایی شده اند.
شاه‌انگبین توسط زنبورهای کارگر پرستار تولید می شود. این زنبورها در روز ششم زندگی اقدام به ترشح شاه‌انگبین می کنند که در حقیقت مایعی سفید رنگ است که در تغذیه لاروهای جوان و به ویژه ملکه به کار می رود.
اما این ترشحات در روز دوازدهم قطع می گردد و لاروهای پرستار این وظیفه را به نسل دیگری از زنبورها که سن آن ها کمتر است می سپارند.
زنبورهای کارگر دارای دو غده بر روی سر خود می باشند غدد زیرحلقی نامیده می شود که توانایی تولید این ماده را از سن ۶ الی ۱۵ روزگی دارند. رنگ شاه‌انگبین از سفید شیری تا زرد روشن بوده و ترش مزه می باشد. ملکه در زمان زندگی تنها با شاه‌انگبین تغذیه می شود.
تمامی لاروهای زنبور عسل(نر و ماده) در روزهای آغازین دوران لاروی خود با این ماده تغذیه می شوند. تغذیه لاروهای ملکه ها در تمام دوران لاروی و حتی بعد از تولد در تمام طول عمر با شاه‌انگبین ادامه می یابد.
اما زنبوران نر و کارگران، فقط در سه روز ابتدایی دوران لاروی خود با شاه‌انگبین تغذیه می شوند و ادامه روند تغذیه آن ها تا تولد و حتی بعد آن با گرده و عسل انجام می شود. شاه‌انگبین زود فاسد می شود و باید بعد از برداشت مصرف شود؛ یا این که در یخچال، فریز گردد.
شاه‌انگبین و ارزش غذایی آن
شاه‌انگبین به صورت قرص و خشک شده در بازار غذایی موجود می باشد. شاه‌انگبین دارای ویتامین های A، C، E و D به ویژه B12، B6، B2 و B1 می باشد.
خاصیت‌ها
درباره فواید شاه‌انگبین نظرات بسیار متعددی وجود دارد و تحقیقات بسیار زیادی درباره خواص شاه‌انگبین و اثرات آن انجام و اثبات شده است.
تقویت سیستم ایمنی
بر اساس نتایج آزمایشی منتشر شده در سال ۲۰۰۱ از مجله International Immunopharmacology شاه‌انگبین می تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. در این آزمایش، واکنش هیستامین به آلرژن‌ها فورا سرکوب شد و نشان داد که امکان دارد شاه‌انگبین بتواند به کاهش علائم آلرژی فصلی کمک کند.
برای بیماران آلزایمری
پژوهش های اخیر میگوید شاه‌انگبین می تواند حافظه کوتاه مدت را تقویت کند زیرا ثابت شده به‌طور کلی نقش تقویتی روی عملکرد اعصاب دارد.
می دانیم بیماری آلزایمر به‌طور کلی یعنی اختلالات حافظه و یادگیری، برای همین آزمایشی برای بررسی تاثیر شاه‌انگبین روی یادگیری و حافظه، در نهاد تحقیقات بیومدیک پیشرفته (Advanced Biomedical Research) مطرح شد.
به دلیل اینکه بافت مغز اسید های چرب سیر نشده زیادی در خود دارد که به ویژه در برابر حمله رادیکال‌های آزاد ضعیف اند، مواد آنتی اکسیدان موجود در شاه‌انگبین می توانند نقش مهمی در درمان و پیشگیری بیماری های مختل کننده اعصاب داشته باشند.
ناباروری مردان را بهبود می بخشد
نتایج تحقیقات منتشر شده در مجله داروهای گیاهی ابن سینا (Avicenna Journal of Phytomedicine) فواید شاه‌انگبین روی پارامترهای اسپرم، درجه تستوسترون و مالون دی آلدئید در موش را ارزیابی کرده است. تعداد اسپرم، میزان تحرک، زنده بودن، تکامل و بی نقصی DNA آن‌ها در این آزمایش آنالیز شدند. نتایج اشاره بر این دارد که درمان توسط شاه‌انگبین می تواند ناباروری جنس نر را بهبود بخشد.
رفع خستگی و سردرد های میگرنی
مطابق نتایج بدست آمده مشخص شده است که شاه‌انگبین توانایی بالابردن توان جسمی و رفع خستگی در ورزشکاران و برطرف کننده سردردهای میگرنی نیز می باشد .
بهبود عوارض شیمی درمانی با شاه‌انگبین
طبق تحقیقات پزشکان طب سنتی و ایرانی مشخص شده که شاه‌انگبین با توجه به اینکه توان جسمی را قدرت می بخشد در بیمارانی که در دوران شیمی درمانی به سر می برند، کیفیت زندگی و بهبود عمکرد سیستم ایمنی بدن را افزایش می دهد.
علاوه بر موارد بالا ژل رویال کاربردهای دیگری نیز دارد:
- در یک کلام میتوان گفت: ژل رویال برای هر دردی خوب است جز مرگ…
- بخاطر اینکه خواص این ماده قابل شمارش نمی باشد.
- افزایش دهنده اسپرم.
- تقویت کننده نیروی جسمی و جنسی.
- مفید برای کبد.
- جلو گیری کننده و درمان کننده انواع سرطان.
- مفید برای بیمارانی که عمل جراحی یا زایمان و یا خون ریزی زیاد داشته اند.
- درمان کننده مشکلات عصبی.
- درمان کننده مشکلات پوستی حتی سرطان پوست.
- افزایش دهنده شیر مادران
- برطرف کننده تنشهای روحی و افسردی.
- کمک کننده به رشد کودکان.
- تقویت کننده و زیاد کنند نطفه.
- درمان کننده زود انزالی.
- تقویت کننده سیستم دفاعی و ایمنی بدن.
- جلو گیری کننده از پوسیدگی دندان.
- تقویت کننده بینایی.
- درمان کننده کم خونی.
- افزایش دهنده طول عمر.
- جلو گیری کننده از پیری زودرس.
- مفید برای دوران یاءسگی و به تاخیر انداختن آن.
- جلو گیری کننده از ریزش و سفیدی مو.
- جلو گیری کننده از سقط جنین.
مصرف
دوز پیشنهادی روزانه ۱ تا ۵ گرم، به مدت یک دوره ۳۰ تا ۹۰ روزه و سپس ۱۰ تا ۳۰ روز توقف مصرف است.
مواردی هستند که نیاز به دوز بالاتر اما برای دوره های کوتاهتر و زمان توقف بیشتری بین آن ها دارند. شاه‌انگبین باید به صورت ناشتا و حداقل ۱۵ دقیقه پیش از وعده غذایی مصرف شود.
عوارض جانبی
اگر روزانه یک تا پنج گرم مصرف شود هیچ عارضه‌ای ندارد در صورت زیاده روی در مصرف شاه‌انگبین ممکن است در انسان ها باعث ایجاد واکنش آلرژیک و حساسیت شود. این واکنش می تواند اعم از کهیر، آسم یا حتی آنافیلاکسی باشد.
وقوع واکنش آلرژیک در افرادی که شاه‌انگبین به‌طور بی‌رویه مصرف می کنند نامشخص است. خطر وقوع حساسیت و واکنش آلرژیک در افرادی که حساسیت های دیگری دارند، بالاتر است.
اینطور میتوان نتیجه‌گیری کرد که
- در صورتیکه یک شخص اتوپیک است(حساسیت آلرژیک بسیار بالایی دارد)، دارای سابقه ابتلا به آسم یا حساسیت به گرده گل دارد، تمام احتمالات مربوط به حساسیت به شاه‌انگبین را دارد، بنابراین قبل از مصرف آن، آزمایش شود.
- همیشه مصرف شاه‌انگبین را با مقادیر کم شروع کنید و پس از مدتی، میزان آن را تا دوز دلخواه افزایش دهید.
تشخیص ژل رویال اصل:
بخاطر مواردی که در بالا ذکر شد متاسفانه نمونه تقلبی ژل رویال در بازار زیاد است بنابر این قبل از خرید به موارد زیر توجه کنید.
- رنگ ژل رویال از زرد مایل به کرم درجه بندی شده ولی سفید نیست.
- کمی ترش مزه است.
- اگر بیرون از فریزر باشد حتی به مدت چند دقیقه خراب میشود و ارزش غذایی ندارد.
- نمونه های مانند: کپسول، قرص، پودر و یا خمیر ترکیب شده خواص ژل رویال اصل را ندارند و یا حتی در ساخت این موارد ژل رویال به کار نرفته است.
- بهترین راه تشخیص آزمایشگاه مواد غذایی است، پس باید از جای مطمئن تهیه کرد.
