قاعدگی یا عادت ماهانه، که به آن پریودی نیز میگویند، به جاری شدن خون از پوشش داخلی رحم گفته میشود.
که به‌طور منظم در جنس ماده گونه‌های خاصی از پستانداران از اوایل سنین جوانی، از دوران بلوغ تا دوران یائسگی رخ می‌دهد.
به‌طور معمول عادت ماهانه در زنان باردار و شیرده اتفاق نمی‌افتد و بروز قاعدگی در این دوران‌های خاص از زندگی زنان متوقف میشود. قاعدگی در زنان غیرباردار، از دوران بلوغ تا رسیدن به سنین یائسگی اتفاق می افتد.
مدت خونریزی قاعدگی برای چندروز، معمولاً ۵–۳ روز طول می‌کشد، اما بین۷–۲ روز نیز می‌تواند متغیر باشد.
هر سیکل قاعدگی به‌طور متوسط ۲۸ روز طول می‌کشد، یک سیکل قاعدگی طبیعی بین ۳۵ تا ۲۱ روز متغیر است.
حجم متوسط خونریزی در هر سیکل ماهانه قاعدگی ۳۵ میلی‌لیتر است.
چرخهٔ قاعدگی یا سیکل قاعدگی در واقع دگرگونی فیزیولوژیکی است که در زنان بارور جهت تولید مثل جنسی رخ می‌دهد و هر ماه یک تخمک بالغ شده و آماده پروردن جنین میشود.
در این زمان اندک اندک بافت رحم نیز آماده نگهداری جنین میشود. اگر لقاح انجام نشود، تخمک دفع شده و بافت پوششی رحم ریزش می‌کند (قاعدگی).
در حقیقت ترکیب قاعدگی از مقداری خون، موکوس سرویکس (مخاط دهانۀ رحم)، ترشحات واژن و بافت اندومتر رحم تشکیل شده‌است.
رنگ ترکیب قاعدگی قهوه‌ای متمایل به قرمز، کمی تیره‌تر از رنگ خون است.
بسیاری از زنان با ریزش بافت پوششی اندومتر رحم، طی قاعدگی مواجه میشوند. ریزش اندومتر به صورت قطعاتی از بافت رحم که با خون مخلوط است تظاهر می‌یابد، اغلب این قطعات بافتی، «لخته قاعدگی» نامیده میشود.
این لخته قاعدگی معمولاً در زنانی که جریان خون قاعدگی شدیدتری از متوسط نرمال دارند، رخ می‌دهد.
مقدار آهن از دست رفته در هر سیکل قاعدگی نسبتاً ناچیز است.
در یک مطالعه زنانی که در سن قبل از دوران یائسگی قرار داشتند و علایم کمبود آهن را نشان می‌دادند تحت آندوسکوپی قرار گرفتند.
۸۶ درصد از این زنان دچار یک بیماری در دستگاه گوارش بودند و به اشتباه به خونریزی قاعدگی نسبت داده شده بود.
اولین تجربهٔ قاعدگی در سن بلوغ «منارک» نامیده میشود. متوسط سن بروز منارک ۱۳ سالگی است هر چند که بروز آن می‌تواند از ۱۸ تا ۸ سالگی متغیر باشد.
دوران قبل از یائسگی به زمانی گفته میشود که قدرت باروری زنان کاهش می‌یابد و دفعات خونریزی قاعدگی کاهش می‌یابد.
یائسگی به زمانی که خونریزی قاعدگی در یک زن به‌طور کامل متوقف میشود و دیگر بارور نخواهد شد گفته میشود، در کشورهای غربی، یائسگی معمولاً در اواخر دهه ۵۰ و ۴۰ رخ می‌دهد.
تغییرات فیزیکی در بدن
در بسیاری از زنان، تغییرات فیزیکی متعددی در ارتباط با تغییرات طبیعی سطح هورمون‌های جنسی طی دوران قاعدگی رخ می‌دهد و با انقباضات عضلات رحم، که در قاعدگی ایجاد میشود، همراه میشود.
زنان ممکن است با کمبود آب، تغییر در فعالیت جنسی، خستگی، درد پستان‌ها، یا تهوع روبه رو شوند.
تورم بافت پستانی و احساس ناراحتی در پستان‌ها در نتیجهٔ کمبود آب ایجاد میشود.
معمولاً این احساسات بسیار خفیف هستند و بسیاری از زنان با تغییرات فیزیکی بسیار کمی در ارتباط با قاعدگی مواجه میشوند.
رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف نمک، کافئین و الکل و برنامهٔ ورزشی مرتب در کنترل تغییرات فیزیکی مرتبط با قاعدگی مؤثر است.
معمولاً به تغییرات فیزیکی مرتبط با قاعدگی سندرم پیش از قاعدگی می گویند.
این احساسات از یک شخص به شخص دیگر و از یک چرخه تا چرخه‌ای دیگر متغیر است.
بسیاری از زنان دردهای شکمی وحشتناکی را طی دوران قاعدگی تجربه می‌کنند.
عضلات رحم و عضلات شکمی اطراف رحم برای بیرون راندن مایع قاعدگی منقبض میشود، و باعث ایجاد دردهای زیادی میگردد.
اعتقاد بر این است که انقباضات عضلانی رحم با افزایش رها شدن اسیدهای چرب موسوم به پروستاگلاندین از بافت پوششی رحم تولید میشود که به آنها دردهای قاعدگی میگویند.
دردهای اولیه معمولاً طی یک تا دو سال اول پریودی رخ می‌دهد و ممکن است تا دوران یائسگی ادامه یابد.
اما در بسیاری از زنان به تدریج این علایم بعد از اواسط ۲۰ سالگی فروکش می نماید.
گاهی این علایم در زنان ناتوان‌کننده است و علت این که چرا در بعضی ها این علایم وجود دارد و در بعضی ها وجود ندارد نا مشخص است.
نشانه‌های شدید شامل درد در هیپ*مفصل ران*، پشت و ران پا، تهوع و اسهال یا یبوست مکرر است.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی شامل ایبوپروفن،مفنامیک اسید و ناپروکسن ممکن است برای بهبود علایم دردناک پریودی مناسب باشد.
برای کاهش درد قاعدگی در منزل میتوانید از چایی نبات همراه با دارچین و دمنوش های گیاهی نیز استفاده نمایید.
همچنین کمر و پاهای خود را گرم نگه دارید، تا از این طریق به کاهش درد کمک کنید.
بعضی از زنان اختلالات روانی را طی قاعدگی تجربه می‌کنند این اختلالات از تحریک‌پذیری تا خستگی یا گریه کردن متغیر است.
نام این تغییرات روحی-روانی، سندرم پیش از قاعدگی (پی. ام. اس) است.
این اختلالات عبارتند از اضطراب یا افسردگی.
به ندرت، در کسانی که استعداد ژنتیکی اپیزودهای روان-آشوبی دارند، قاعدگی ممکن است منجر به آغاز روان-آشوبی قاعدگی شود.
موارد جذب خون پریودی
بسیاری از زنان از موارد متعددی برای جذب خونریزی استفاده می‌کنند.
شامل نوار بهداشتی، تامپون، فنجان قاعدگی، انواع پدها و حوله و ….
نوار بهداشتی دستمالی است که از نظر ظاهری همانند پوشک نوزادان و کوچکتر از آن است.
زنان در دوران عادت ماهانه برای جلوگیری از نفوذ خون خارج شده از فَرْج خود به لباس، آن را درون لباس زیر خود قرار می‌دهند.
تامپون کاربردی همانند نوار بهداشتی دارد اما بر خلاف نوار بهداشتی که بیرون از فرج قرار می‌گیرد، در داخل مهبل فرو می‌رود و با جذب خون مانع بیرون آمدن آن از بدن میشود.
جنس آن معمولاً از پنبه است و با استفاده از یک فروکننده در داخل مهبل قرار داده میشود.
در انتهای آن نخی وجود دارد که برای بیرون کشیدن آن استفاده میشود.
چرخه قاعدگی به سه بخش تقسیم میشود.
- فاز خونریزی: به این فاز قاعدگی، پریود، منس نیز میگویند.
- فاز فولیکولر: به آن فاز تکثیری نیز گفته میشود. ازآنجایی که یک هورمون باعث افزایش ضخامت و رشد دیواره رحم میشود به این فاز، فاز تکثیری میگویند.
- فاز ترشحی: مرحله پایانی و ترشح خون می باشد.
در حالت کلی در دوران پریودی اصولا خانم ها بی حوصله و بی اعصاب و بهانه گیر میشوند، که می بایست از چند روز قبل پریودی تا اتمام این دوران بیشتر هوای آنها را داشت.
